काँग्रेसची 'भारत जोडो यात्रा' केडरला नवसंजीवनी देणारी, पण निवडणूक परिणाम अनिश्चित: ज्येष्ठ पत्रकार

काँग्रेस नेते राहुल गांधी यांच्यासह अन्य ११९ जणांनी ‘भारत जोडो यात्रातामिळनाडूतील कन्याकुमारी येथून ७ सप्टेंबर रोजी. भारताच्या दक्षिणेकडील टोकापासून सुरू झालेला पायी मोर्चा 12 राज्यांमधून जाण्यासाठी आणि जम्मू आणि काश्मीरच्या उत्तरेकडील राज्यात समाप्त करण्यासाठी डिझाइन केला आहे. ते सुमारे 150 दिवसांच्या कालावधीत सुमारे 3,500 किलोमीटरचे अंतर कापेल. काँग्रेस नेत्यांशिवाय 200 हून अधिक नागरी समाजाच्या नेत्यांनी या यात्रेला पाठिंबा देण्याच्या आवाहनाला दुजोरा दिला आहे. कोणत्याही भारतीय राजकीय नेत्याने काढलेली ही आतापर्यंतची सर्वात लांब पायी पदयात्रा आहे आणि जर गांधींची यात्रा नियोजित प्रमाणे पूर्ण करण्यात यश आले तर ते भारताच्या इतिहासातील एका यशापेक्षा कमी असणार नाही. पदयात्राs गांधींपूर्वी जनता पक्षाचे अध्यक्ष आणि माजी पंतप्रधान चंद्रशेखर यांनी 1983 मध्ये तत्कालीन इंदिरा गांधींच्या नेतृत्वाखालील केंद्र सरकारच्या विरोधात कन्याकुमारी ते दिल्लीतील राजघाट अशी पदयात्रा काढली होती.

राहुल गांधी आणि त्यांच्या काँग्रेस सहकाऱ्यांनी 8 सप्टेंबरच्या सकाळी कन्याकुमारी जिल्ह्यातील अगस्तीस्वरम येथून चालण्यास सुरुवात केली. यात्रेच्या 6 दिवसांत, गांधी वंशजाने जवळपास 100 किलोमीटरचे अंतर कापले आहे. विविध क्षेत्रातील लोक गांधींना भेटण्यासाठी आणि त्यांच्या वाटेत विविध विषयांवर चर्चा करण्यासाठी पायी प्रवासाचे नियोजन केले आहे. यात्रेचा उरलेला भाग म्हणजे फक्त राहुल गांधी काँग्रेस नेत्यांसोबत चालत आहेत, त्यांच्या समर्थकांना आणि सामान्य लोकांकडे हसत आणि ओवाळत आहेत, जे त्यांची एक झलक घेण्यासाठी रस्त्यावर रांगा लावतात. लहान मुले आणि महिलांसह बरेच लोक सेल्फीसाठी गांधींकडे जातात, ज्यासाठी ते सहज सहमत आहेत.

आता दक्षिणेकडील केरळ राज्यात दाखल झालेल्या या यात्रेला आतापर्यंत चांगला प्रतिसाद मिळाला असून शेकडो समर्थक दररोज गांधींसोबत फिरत आहेत. दरम्यान, राहुल गांधींनी 6 सहा दिवसांमध्ये नागरिकांच्या विविध घटकांशी संवाद साधला आहे, ज्यात- नागरी समाजाचे सदस्य, जवाहर बाल मंचचे विद्यार्थी, शेतकरी गट, लोकप्रिय YouTube चॅनेल ‘व्हिलेज कुकिंग शो’चे सदस्य, धार्मिक नेते, महिला मनरेगा कामगार. , अपंगत्व हक्क कार्यकर्ते, पर्यावरणवादी, फुटबॉल खेळाडू आणि सामान्य लोक. दुसरीकडे, राहुल गांधी रस्त्याच्या कडेला असलेल्या भोजनालयात आणि चहाच्या दुकानात थांबून दुकानमालकांशी संवाद साधताना दिसत आहेत.

हे पण वाचा : 2019 मध्ये 'सर्व चोर मोदी' या टिप्पणीसाठी काँग्रेस नेते राहुल गांधी यांना सुरत न्यायालयाने दोषी ठरवले आहे.

काँग्रेस पक्षाच्या म्हणण्यानुसार, यात्रेला मिळालेल्या ‘उदंड’ प्रतिसादामुळे सत्ताधारी भाजप नाराज झाला आहे, ज्यांनी यात्रेच्या एका दिवशी परिधान केलेल्या बर्बेरी टी-शर्टसह वेगवेगळ्या मुद्द्यांवर राहुल गांधींवर निशाणा साधला आहे. भाजपच्या फेसबुक पेजवर प्रतिक्रिया देणाऱ्या यजमानांनी भगव्या पक्षाची निंदा केल्यामुळे या हालचालीला मात्र उलट सुलट दिसले. यामुळे, एकप्रकारे, काँग्रेस नेत्यांच्या आणि कार्यकर्त्यांच्या आत्म्याला नवसंजीवनी मिळाली आहे, ज्यांना वाटते की यात्रेचा आधीच प्रभाव पडत आहे आणि लोकांना गांधी आणि काँग्रेसशी जोडले जात आहे.

या यात्रेच्या यशाबद्दल साशंक असलेल्या अनेक समीक्षकांनी जुन्या पक्षावर चुकीचा मार्ग निवडणे, चुकीच्या राज्यांना जास्त वेळ देणे आणि पक्षाला निश्चित संदेश द्यायचा नसल्याची टीका केली आहे. तथापि, काँग्रेसच्या सहानुभूतीदारांना असे वाटते की हे शेवटी राहुल गांधींचे ‘वयाचे आगमन’ आहे, हा शब्द गेल्या दोन दशकांमध्ये नेत्यासाठी अनेक वेळा वापरला गेला. काँग्रेसच्या सहानुभूतीदारांचा असा विश्वास आहे की गांधी वंशज आता प्रौढ, कुशल आणि राष्ट्रीय नेत्याची भूमिका घेण्यास तयार आहेत.

‘भारत जोडो यात्रे’च्या पार्श्‍वभूमीवर, आम्ही दोन ज्येष्ठ पत्रकारांशी बोललो, जे अनेक वर्षांपासून भारतीय राजकारणावर बारकाईने कव्हर करत आहेत आणि त्यांना या यात्रेचा कॉंग्रेस पक्षासाठी काय संघटनात्मक आणि निवडणूक परिणाम होऊ शकतो याबद्दल विचारले.

“निष्क्रिय केडरला नवसंजीवनी देण्यासाठी चांगली घटना”

ज्येष्ठ पत्रकार उमाशंकर सिंग, भारतीय राजकारणाचा 25 वर्षांचा अनुभव असलेल्या, त्यांनी तामिळनाडूमध्ये पहिले तीन दिवस यात्रा कव्हर केली. “आतापर्यंत चांगला प्रतिसाद मिळाला आहे…,” श्री सिंह म्हणाले, “या यात्रेच्या रूपात पक्ष कार्यकर्त्यांसाठी तयार केलेल्या ‘इव्हेंट’च्या संदर्भात. त्यांना (कामगारांना) अधिक लोकांना एकत्र आणण्याची संधी मिळाली.

ही यात्रा ज्या भागांतून जाईल त्यावर कसा परिणाम करू शकेल हे स्पष्ट करताना श्री सिंह म्हणाले: “कल्पना करा कन्याकुमारीमध्ये एक निवासी वसाहत आहे. या वसाहतीतील कोणीही आपल्या समस्यांबद्दल बोलण्यासाठी, तेही राहुल गांधींना भेटण्यासाठी दिल्लीला जाणार नाही. पण राहुल गांधी तेथून जात असतील तर काँग्रेस कार्यकर्ते या लोकांना गांधींना अर्ज देण्यास सांगू शकत होते. त्यामुळे पक्षासाठी जनसंपर्कासाठी ही एक चांगली घटना आहे.”

यात्रेला उत्तरेकडे वाटचाल करताना प्रतिसाद तसाच राहील का, या प्रश्नाला उत्तर देताना श्री सिंह म्हणाले की, याचा अंदाज बांधण्याचा कोणताही मार्ग नाही, पण उत्तरेकडील राज्यांमध्ये जनआंदोलन दिसून येईल यासाठी पक्ष (काँग्रेस) प्रयत्न करेल. सुद्धा.

ही यात्रा काँग्रेस पक्षाला निवडणुकीत मदत करू शकते का, असे विचारले असता, श्री सिंह म्हणाले: “काँग्रेस पक्षालाही याबद्दल अद्याप माहिती नाही. पण आतापर्यंत निष्क्रिय अवस्थेत असलेली पक्षाची संघटना या यात्रेत फिरताना आणि सहभागी होताना दिसत आहे.”

काँग्रेसला त्यांच्या यात्रेच्या मार्गावर होत असलेल्या टीकेबद्दल बोलताना, अलीकडे जीओपी नेत्यांशी संवाद साधणारे श्री सिंग म्हणाले: “त्यांना एक मार्ग निवडावा लागला. सुरक्षा आणि भौगोलिक बाबी लक्षात घेऊन त्यांनी मार्ग निवडला असल्याचे त्यांनी सांगितले.

“निवडणुकीच्या दृष्टीने, हे त्यांना मदत करेल की नाही हे आम्ही सांगू शकत नाही. परंतु याआधी जमिनीवर न दिसलेल्या काँग्रेस पक्षाचे नेते दिवसाला २० किलोमीटर चालत असल्याने त्यांनी निश्चितच अधिक दैनंदिन कव्हरेज आणि लक्ष वेधून घेतले आहे.”

श्री सिंह यांनी असेही अधोरेखित केले की काँग्रेस पक्ष, मग तो सोशल मीडियावर असो किंवा पत्रकार परिषदांमध्ये, सत्ताधारी भाजपच्या यात्रेवरील टीकेवर सक्रियपणे प्रतिक्रिया देत आहे.

“भाजपला या यात्रेत काही क्षमता दिसत असावी, म्हणूनच ते हल्ला करत आहेत,” श्री सिंह यांनी निष्कर्ष काढला.

“निवडणुकीच्या राजकारणात 1+1=2 नाही”

राजू परुळेकर, ज्येष्ठ पत्रकार आणि राजकीय भाष्यकार, भारत जोडो यात्रा हा एक चांगला उपक्रम आहे. “काहीही न करण्यापेक्षा काहीतरी करणे चांगले आहे. मला वाटते की आपण सर्वांनी या उपक्रमाला पाठिंबा दिला पाहिजे, कारण “जोडो” म्हणजे लोकांना जोडणे, आणि ते कोणत्याही व्यक्ती किंवा पक्षाच्या विरोधात नाही. देशाचे विभाजन करण्याचा प्रयत्न करणाऱ्या काही शक्तींच्या विरोधात हे नक्कीच आहे,” श्री परुळेकर म्हणाले.

“भारत जोड यात्रेची खरी कसोटी ती येथे पोहोचल्यावर असेल विंध्य श्रेणी. यात्रा सध्या कम्फर्ट झोनमध्ये आहे. ही यात्रा उत्तरेकडे सरकल्यावर काँग्रेस पक्षाची कसोटी असेल आणि त्या राज्यांमध्ये जीओपीला विरोध करणाऱ्या शक्तींचीही ती कसोटी असेल. पण एकंदरीत, मला या विशेष यात्रेबद्दल खूप आशा आहे,” श्री परुळेकर पुढे म्हणाले.

श्री. परुळेकर यांनी भर दिला की राहुल गांधी ही यात्रा पूर्ण करतील असा विश्वास आहे, परंतु त्याचा निवडणूक परिणाम होईल की नाही हे सांगण्यास टाळाटाळ केली. “निवडणुकीच्या राजकारणात 1+1=2 नाही. तुम्ही कधीच थेट प्रभाव मोजू शकत नाही,” तो स्पष्ट करतो.

चंद्रशेखर यांची 1983 ची पदयात्रा आणि काँग्रेसचा भारत जोडो यांच्यातील तुलना, आणि यात्रा काढूनही निवडणूकीत फायदा मिळवण्यात पूर्वी कसे अपयशी ठरले याबद्दल श्री परुळेकर म्हणाले: “पदयात्रेचा निवडणूक निकाल मिळविण्यासाठी तुमच्याकडे संघटना असणे आवश्यक आहे. जमिनीवर. चंद्रशेखर यांना तसा संघटनात्मक पाठिंबा नव्हता.

तथापि, श्री. परुळेकर यांनी पुन्हा जोर दिला की यात्रेचा थेट निवडणूक परिणाम मोजता येत नाही, परंतु यात्रेचा संदेश समाजातील शेवटच्या व्यक्तीपर्यंत कसा पोहोचतो हे मोजले जाते.

“कांशीराम सायकलवरून गावोगावी जायचे, पण त्याचा थेट अर्थ मतांमध्ये बदलला नाही. कांशीराम पुढे राहिले आणि चळवळीला गती दिली. त्याचे मतांमध्ये रूपांतर व्हायला वेळ लागला. दुसरीकडे, कितीही कमकुवत असले तरी काँग्रेसचे राष्ट्रीय अस्तित्व आणि जवळपास २०% मते आहेत. त्यांच्यात ताकद आहे. त्यामुळे तुलनेने त्यांच्यासाठी हे सोपे होईल,” श्री परुळेकर म्हणाले.

ही भारत जोडो यात्रा शेवटी राहुल गांधींच्या ‘वयाचे आगमन’ क्षण ठरू शकते का, या प्रश्नावर उत्तर देताना श्री परुळेकर म्हणाले: “यात्रेचा अखेरीस परिणाम होईल, हे निश्चित आहे. राहुल गांधींबद्दल आधी बोलले होते आणि ते झाले नाही याचा अर्थ ते कधीच होणार नाही असे नाही. अब्राहम लिंकन राष्ट्राध्यक्ष होण्यापूर्वी सुमारे 10 वेगवेगळ्या निवडणुका हरले होते. गोष्टींना वेग यायला वेळ लागतो आणि त्या कठीण काळात पराभव जवळ आहेत. तथापि, लोक त्या नेत्याला बंद लिहिण्याची चूक करतात, जे राजकारणात योग्य नाही.”