उबेर, ओला, डंझो गिग कामगारांसाठी सर्वात वाईट प्लॅटफॉर्ममध्ये?: आजच्या युगात जगभराप्रमाणे भारतातही ऑनलाइन कंपन्यांची क्रेझ वाढत आहे. ‘कॅब’ ते ‘किराणा डिलिव्हरी’ पर्यंत सेवा देणाऱ्या विविध कंपन्या अर्धवेळ किंवा कंत्राटी (टमटम कामगार) आधारावर मोठ्या प्रमाणात नोकऱ्या देत आहेत.
परंतु अशा अनेक मोठ्या कंपन्यांमधील या ‘अर्धवेळ किंवा कंत्राटी’ (टमटम कामगार) कर्मचाऱ्यांची स्थिती अत्यंत वाईट असल्याचे एका नवीन अहवालातून दिसून आले आहे. या कंपन्या त्यांच्या कर्मचाऱ्यांना चांगले वातावरण देण्यात पूर्णपणे अपयशी ठरल्या आहेत.
अशा सर्व बातम्या सर्वात आधी मिळवण्यासाठी आमचे टेलिग्राम चॅनल जॉईन करा! 🙁टेलिग्राम चॅनेल लिंक,
खरं तर आम्ही ऑक्सफर्ड विद्यापीठाच्या सहकार्याने फेअरवर्क इंडिया या संशोधन संस्थेने सादर केलेल्या बद्दल बोलत आहोत. फेअरवर्क इंडिया रेटिंग 2022 एक अहवाल मागवला, ज्यामध्ये काही धक्कादायक तथ्य समोर आले आहेत.
नुकत्याच सादर करण्यात आलेल्या अहवालात ‘गिग वर्कर्स’च्या कामाच्या परिस्थितीचे मूल्यांकन ‘सभ्य कामाच्या किमान मानकां’नुसार कंपन्यांची क्रमवारी लावली जाते.
उबेर, ओला, डंझो गिग कामगारांसाठी सर्वात वाईट प्लॅटफॉर्ममध्ये: फेअरवर्क इंडिया अहवाल
खरं तर, फेअरवर्क इंडिया टीमने गिग कामगारांवर (अर्धवेळ किंवा करार) एक नजर टाकली आहे. पाच मानके – ‘पेमेंट’, ‘करार’, ‘व्यवस्थापन’, ‘प्रतिनिधित्व’ आणि ‘कामाच्या परिस्थिती’ द्वारे 12 कंपन्या प्रामाणिकपणे मूल्यांकन केले आहे.
गिग कामगारांसाठी फेअरवर्क इंडिया रेटिंग
आश्चर्याची गोष्ट म्हणजे या रँकिंगच्या मूल्यांकनादरम्यान, कॅब सर्व्हिस प्रोव्हायडर – ओला, उबेर, डिलिव्हरी सर्व्हिस अॅप – डन्झो, ऑनलाइन फार्मसी प्लॅटफॉर्म फार्मसी आणि अॅमेझॉन फ्लेक्स सारख्या दिग्गजांनी 10 पैकी 0 क्रमांक भेटले आहेत
Fairwork India द्वारे रँकिंगसाठी मूल्यांकन केलेल्या इतर कंपन्यांमध्ये BigBasket, Flipkart, Porter, Swiggy, Urban Company, Zepto आणि Zomato यांचा समावेश आहे.
या सर्व 12 कंपन्यांपैकी सर्वाधिक गुण मिळवणाऱ्या अर्बन कंपनीला 10 पैकी 7 गुण मिळाले आहेत. त्याच वेळी, बिगबास्केट 10 पैकी 6 गुणांसह दुसऱ्या क्रमांकावर आहे.
स्विगी आणि फ्लिपकार्टला 5 गुण मिळाले आणि झोमॅटोला 4 आणि झेप्टोला 2 गुण मिळाले. तर पोर्टरला केवळ 1 गुण मिळू शकला.
दुःखाची गोष्ट म्हणजे या 12 कंपन्यांपैकी एकाही कंपनीला ‘न्याय्य प्रतिनिधित्व’ च्या दृष्टीने कोणतेही गुण मिळाले नाहीत, जे गिग कामगारांच्या सद्य परिस्थितीचे स्पष्टपणे स्पष्टीकरण देते.
हे देखील महत्त्वाचे बनते कारण गेल्या काही वर्षांत केवळ गिग कामगारांची संख्याच विलक्षण वाढलेली नाही तर अनेक ऑनलाइन कंपन्या या कर्मचाऱ्यांशिवाय काम करण्याचा विचारही करू शकत नाहीत.
गिग कामगार काय आहेत?
‘गिग वर्कर्स’ हे कर्मचारी आहेत जे एकाच वेळी वेगवेगळ्या किंवा अनेक प्रतिस्पर्धी कंपन्यांसाठी अर्धवेळ किंवा करारानुसार काम करतात. टमटम कामगारांना कोणत्याही कंपनीचे कायम कर्मचारी म्हणून गणले जात नाही आणि म्हणून ते कंपनीच्या धोरणांना बांधील नाहीत किंवा त्यांना विमा आणि इतर अनेक कर्मचारी लाभ मिळत नाहीत.
टमटम कामगाराला कामाच्या आधारे कंपन्यांकडून मोबदला दिला जातो. साहजिकच, अशा परिस्थितीत, टमटम कामगार या कंपन्यांसाठी खूप फायदेशीर ठरतात, कारण अनेक कंपन्या त्यांचे पूर्णपणे शोषण करतात.
अनेकदा आपण पाहतो की टमटम कामगार चांगले कमिशन, पगार आणि कामाच्या परिस्थितीतील बदलांसाठी संपावर जातात, पण त्यांचा आवाज ऐकू येतो अशी फार कमी उदाहरणे आहेत.
दरम्यान, हा अहवाल तयार करणाऱ्या टीमचे प्रमुख अन्वेषक प्राध्यापक बालाजी पार्थसारथी आणि जानकी श्रीनिवासन म्हणाले;
“आजच्या युगात, डिजिटल प्लॅटफॉर्म अर्थव्यवस्थेच्या अंतर्गत जितक्या लवचिकता आणि संधींबद्दल बोलले जाते, तितकेच त्याबद्दल अनेक प्रश्न उपस्थित केले जातात. टमटम कामगारांना कायद्यानुसार स्वतंत्र कंत्राटदार म्हटले जाऊ शकते, ज्याचा स्पष्ट अर्थ असा आहे की त्यांना असंघटित क्षेत्रातील कामगारांसारखे अनेक कामगार अधिकार नाकारले जातात.
एका अंदाजानुसार, येत्या 2025 पर्यंत देशातील टमटम कामगारांची संख्या 10 दशलक्षाहून अधिक होईल.
